Budżet na krawędzi. RIO ostrzega: Margines bezpieczeństwa przy spłacie długów wynosi poniżej 1%

Choć Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy formalnie zaopiniowała projekt budżetu Grudziądza na 2026 rok pozytywnie, lektura uzasadnienia uchwał nie pozostawia złudzeń. Finanse miasta balansują na cienkiej granicy bezpieczeństwa. Izba wprost wytyka Ratuszowi ryzykowne wskaźniki spłaty długu, nierealistyczne założenia dotyczące nadwyżki operacyjnej oraz potężne zagrożenie płynące z zadłużonego szpitala.

Władze Grudziądza przedstawiły projekt budżetu na przyszły rok, chwaląc się rekordowymi dochodami i inwestycjami. Jednak analiza RIO, datowana na 8 grudnia 2025 r., rzuca cień na ten optymizm, punktując słabości planu finansowego.

Długi na granicy bezpieczeństwa. Margines błędu poniżej 1%

Najbardziej niepokojącym sygnałem płynącym z opinii RIO jest sytuacja zadłużenia miasta. Planowane zadłużenie na koniec 2026 roku ma wynieść ponad 528 mln zł. Co gorsza, wskaźniki spłaty zobowiązań w kolejnych latach są alarmująco niskie.

RIO wyliczyła, że w latach 2027, 2029, 2030, 2031 i 2032 relacja spłaty długu do dochodów będzie spełniona w stopniu mniejszym niż 1%. To oznacza, że miasto nie ma praktycznie żadnego bufora bezpieczeństwa na wypadek pogorszenia koniunktury czy nieprzewidzianych wydatków. Każde, nawet najmniejsze zachwianie finansami, może doprowadzić do utraty płynności.

„Skład Orzekający wskazuje, iż w przypadku zaciągania kolejnych zobowiązań długoterminowych należy mieć na uwadze, iż będzie miało to wpływ na sytuację finansową Miasta w latach przyszłych” – czytamy wprost w opinii Izby. To dyplomatyczne, ale wyraźne ostrzeżenie przed dalszym zadłużaniem się.

Nadwyżka operacyjna: "Papierowe" zyski czy realny plan?

Kolejnym punktem zapalnym jest planowana nadwyżka operacyjna, czyli różnica między dochodami a wydatkami bieżącymi. W 2025 roku miasto boryka się z deficytem operacyjnym na poziomie ponad 18 mln zł. Tymczasem w projekcie na 2026 rok Ratusz nagle zakłada nadwyżkę w wysokości ponad 44 mln zł.

RIO poddaje w wątpliwość realność tak drastycznej zmiany (skok o ponad 62 mln zł rok do roku).

„Może to budzić uzasadnione obawy o jej zrealizowanie w roku 2026 oraz w kolejnych latach” – punktują kontrolerzy.

Izba podkreśla, że realizacja tego założenia wymagać będzie od Ratusza „zachowania szczególnej dyscypliny w ponoszeniu wydatków bieżących”. W praktyce może to oznaczać konieczność drastycznych cięć w wydatkach na bieżące funkcjonowanie miasta, co odczują mieszkańcy.

Szpital: Finansowa bomba z opóźnionym zapłonem

Mimo prób uspokajania opinii publicznej, sytuacja Regionalnego Szpitala Specjalistycznego pozostaje największym ryzykiem dla budżetu Grudziądza. Lecznica wygenerowała w 2024 roku stratę netto blisko 19,5 mln zł, a jej zobowiązania długoterminowe przekraczają 213 mln zł.

RIO przypomina, że zgodnie z ustawą o działalności leczniczej, miasto jako podmiot tworzący może być zmuszone do pokrywania strat szpitala z własnego budżetu. W najczarniejszym scenariuszu – likwidacji placówki – miasto musiałoby przejąć jej gigantyczne długi. Choć RIO uznaje ten scenariusz za mało prawdopodobny ze względu na rolę szpitala w systemie obronnym, to sam fakt, że takie ryzyko wisi nad miastem, jest powodem do niepokoju.

Dziura w śmieciach i wyprzedaż majątku

Krytyka RIO dotyczy również innych obszarów:

• System śmieciowy się nie spina: Dochody z opłat za śmieci (39 mln zł) nie pokryją wydatków na ich wywóz i zagospodarowanie (39,5 mln zł). Miasto będzie musiało dopłacać do systemu z innych źródeł, co oznacza mniej pieniędzy na inne cele.
• Wyprzedaż majątku jako ratunek: W budżecie zaplanowano aż 25 mln zł dochodów majątkowych ze sprzedaży mienia. RIO ostrzega, że są to dochody niepewne i ich „realne planowanie” jest kluczowe dla zachowania wskaźników. Jeśli miasto nie sprzeda gruntów czy budynków, cała konstrukcja budżetowa może runąć.

Podsumowanie

Opinia RIO, choć kończy się pozytywną konkluzją, jest w rzeczywistości listą poważnych ostrzeżeń. Budżet na 2026 rok opiera się na optymistycznych założeniach, które w zderzeniu z rzeczywistością mogą okazać się finansową pułapką. Balansowanie na granicy wskaźników zadłużenia i uzależnienie stabilności od niepewnych dochodów ze sprzedaży majątku to ryzykowna gra, której koszt mogą ponieść mieszkańcy Grudziądza.

Dokumenty z RIO można znaleźć na BIP.