80. Rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie. Grudziądz pamięta

Dziś, 8 maja, mija dokładnie 80 lat od dnia, który zapisał się na kartach historii jako koniec II wojny światowej w Europie. Akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec, podpisany w 1945 roku, zakończył sześcioletni okres brutalnych walk i niewyobrażalnego cierpienia. Niestety, dla wielu narodów, w tym Polski, nie oznaczał on pełnej wolności – Europa Środkowa na kolejne dekady znalazła się pod dominacją Związku Sowieckiego. Grudziądz uczci tę ważną rocznicę symbolicznym złożeniem kwiatów.

Na początku 1945 roku los III Rzeszy wydawał się już przesądzony. Ofensywa sowiecka, trwająca od czerwca 1944 roku, pozbawiła Niemcy kontroli nad znaczną częścią Europy Środkowej, a straty w ludziach i sprzęcie były niemożliwe do uzupełnienia. Klęska ostatniej wielkiej niemieckiej kontrofensywy w Ardenach rozwiała nadzieje na separatystyczny pokój z aliantami zachodnimi i możliwość kontynuowania wojny przeciwko ZSRS. Zgodna współpraca Wielkiej Trójki – USA, Wielkiej Brytanii i Związku Sowieckiego – jasno wskazywała, że celem jest bezwarunkowa kapitulacja Niemiec i ich całkowite podporządkowanie.

Alianckie natarcie i ostatnie walki Polaków

Decydujące miesiące przyniosły serię alianckich sukcesów. 8 lutego rozpoczęła się operacja „Veritable-Grenade”, mająca na celu zdobycie przyczółków na wschodnim brzegu Renu. Niespodziewane zdobycie nieuszkodzonego mostu w Remagen 7 marca przez wojska amerykańskie pozwoliło na szybkie przerzucenie 1. Armii i kolejnych jednostek. Klęska Niemiec w Zagłębiu Ruhry otworzyła aliantom drogę w głąb kraju, a niemiecka obrona, pozbawiona środków i woli walki, rozpadała się.

W ostatnich tygodniach wojny swój znaczący udział miała również 1. Dywizja Pancerna generała Stanisława Maczka. 24 kwietnia rozpoczęła ona bitwę o twierdzę i port Wilhelmshaven, przyjmując kapitulację niemieckich obrońców rankiem 5 maja. W tym samym czasie wojska alianckie wkraczały do Danii, przyjmując kapitulację sił niemieckich na północy Rzeszy. Na południu, generał George Patton dotarł do Pilzna w Czechosłowacji, zatrzymując dalszy marsz 6 maja pod wpływem decyzji politycznych.

Upadek Berlina i samobójstwo Hitlera

Symbolicznym końcem III Rzeszy był upadek Berlina. 20 kwietnia 1945 roku, w dniu swoich ostatnich urodzin, Adolf Hitler usłyszał pierwsze sowieckie pociski artyleryjskie spadające na stolicę. Cztery dni wcześniej wojska sowieckie, wspierane przez 1. Armię Wojska Polskiego, przekroczyły Odrę. 25 kwietnia Berlin został ostatecznie okrążony.

W obliczu nieuchronnej klęski, 30 kwietnia Hitler wraz z Ewą Braun popełnił samobójstwo w bunkrze pod Kancelarią Rzeszy. Tego samego dnia wieczorem sowiecka flaga załopotała nad Reichstagiem. Ostateczna kapitulacja garnizonu berlińskiego nastąpiła 2 maja, kiedy to generał Helmuth Weidling podpisał akt poddania się w kwaterze generała Wasilija Czujkowa.

Dwie ceremonie kapitulacji

Zgodnie z testamentem Hitlera, jego następcą na stanowisku kanclerza został Joseph Goebbels, który jednak już 1 maja wraz z żoną popełnił samobójstwo, wcześniej mordując szóstkę swoich dzieci. Władzę jako prezydent Rzeszy przejął admirał Karl Dönitz, rezydujący we Flensburgu. Jego głównym celem stało się umożliwienie jak największej liczbie niemieckich żołnierzy poddania się aliantom zachodnim, by uniknęli sowieckiej niewoli.

4 maja Dönitz zgodził się na kapitulację sił niemieckich w północnych Niemczech. Gen. Dwight Eisenhower, Naczelny Dowódca Sprzymierzonych, odrzucił jednak próby częściowej kapitulacji, domagając się poddania wszystkich sił na wszystkich frontach. W tej sytuacji, 7 maja o godzinie 2:41 w Reims we Francji, generał Alfred Jodl w imieniu Niemiec podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji. Aliantów reprezentowali amerykański generał Walter Bedell Smith oraz przedstawiciel Armii Czerwonej, generał Iwan Susłoparow.

Na żądanie Józefa Stalina, który chciał, aby ceremonia odbyła się w zdobytej stolicy Rzeszy, podpisanie aktu kapitulacji powtórzono. 8 maja 1945 roku do Berlina przybyła delegacja niemiecka z feldmarszałkiem Wilhelmem Keitlem. W byłym kasynie oficerskim w dzielnicy Karlshorst ponownie podpisano dokument o bezwarunkowym poddaniu się wojsk niemieckich. Ze strony sowieckiej akt podpisał marszałek Gieorgij Żukow, a aliantów zachodnich reprezentował brytyjski generał lotnictwa Arthur Tedder. Zgodnie z ustaleniami, akt kapitulacji wszedł w życie o 23:01 czasu środkowoeuropejskiego. W Moskwie była już 1:01, co tłumaczy różnicę w dacie obchodów Dnia Zwycięstwa na Zachodzie (8 maja) i w Rosji (9 maja).

Koniec walk i dziedzictwo wojny

Formalna kapitulacja nie zakończyła natychmiast wszystkich walk. Opór w niektórych rejonach, jak Czechy czy Kurlandia, trwał jeszcze przez kilka dni. Rząd Dönitza we Flensburgu został ostatecznie aresztowany przez Brytyjczyków dopiero 23 maja. 5 czerwca 1945 roku Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec przejęła władzę nad Niemcami, co formalnie zakończyło istnienie III Rzeszy.

II wojna światowa na Dalekim Wschodzie zakończyła się bezwarunkową kapitulacją Japonii 2 września 1945 roku. Ten największy konflikt w historii ludzkości pochłonął, według różnych szacunków, ponad 50 milionów istnień ludzkich. Polska straciła od 5,6 do 5,8 miliona obywateli, zarówno w wyniku działań wojennych, jak i represji okupantów.

Grudziądz pamięta – uroczystości na Rynku

Przekazujemy informację, że dziś (czwartek, 8 maja) o godzinie 10:00 na grudziądzkim Rynku złożone zostaną wiązanki kwiatów w związku z 80. rocznicą zakończenia II wojny światowej. To symboliczny gest pamięci o ofiarach i bohaterach tamtych tragicznych lat.