Duże zmiany w Karcie nauczyciela od 1 września. Na podpis prezydenta czekają trzy nowelizacje

Wszystkie trzy nowelizacje zostały uchwalone przez Sejm 25 lipca br., 31 lipca Senat nie zaproponował do nich poprawek. 4 sierpnia ustawy zostały przekazane prezydentowi, który ma 21 dni na ich podpisanie.

Pierwsza z nich to nowelizacja likwidująca od 1 września 2025 r. godziny dostępności nauczycieli, nazywane potocznie „godzinami czarnkowymi”.

Godziny te obowiązują od 1 września 2022 r. Nazwę zawdzięczają ówczesnemu ministrowi edukacji i nauki Przemysławowi Czarnkowi, który je wprowadził. To jedna godzina tygodniowo, podczas której w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy, nauczyciel został zobowiązany do „dostępności w szkole” po to, by „odpowiednio do potrzeb prowadzić konsultacje dla uczniów lub wychowanków lub ich rodziców”.

Godziny dostępności od początku krytykuje m.in. Związek Nauczycielstwa Polskiego. W maju br. w piśmie do minister edukacji Barbary Nowackiej ZNP wskazał, że po trzech latach funkcjonowania godzin nauczyciele oceniają, że to „martwy przepis, ponieważ godziny dostępności nie ułatwiły kontaktów między szkołą a rodzicami; rodzice i uczniowie nie korzystają z tego rozwiązania”.

Druga nowelizacja dotyczy zatrudniania w niepublicznych szkołach i placówkach nauczycieli specjalistów: pedagogów, psychologów i logopedów. Zgodnie z nowelą od 1 września 2025 r. do 31 sierpnia 2027 r. będzie można powierzać im zadania dotyczące pomocy psychologiczno-pedagogicznej w wymiarze nie wyższym niż dziewięć godzin tygodniowo (a nie jak dotąd nie wyższym niż cztery godziny) na podstawie innej niż umowa o pracę. Chodzi m.in. o umowę-zlecenie czy umowę B2B (umowa z osobą, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą).

Trzecia z nowelizacji to tzw. duża nowelizacja Karty nauczyciela. Zawiera ona regulacje wypracowane przez Zespół do spraw pragmatyki zawodowej nauczycieli, w którego skład wchodzą przedstawiciele rządu, związków zawodowych zrzeszających nauczycieli oraz ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego. Większość jej zapisów, z wyjątkiem kilku pociągających za sobą skutki finansowe dla samorządów, ma obowiązywać od 1 września 2025 r.

Zgodnie z nowelizacją skrócony zostanie okres zatrudnienia - nauczyciela mającego wymagane kwalifikacje, ale niemającego stopnia awansu zawodowego - na podstawie umowy o pracę na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego. Doprecyzowane zostaną obowiązki mentora.

W nowelizacji uszczegółowiono przepisy dotyczące warunków obliczania wynagrodzenia nauczycieli za godziny ponadwymiarowe i godziny zastępstw doraźnych. Określono m.in. przypadki, w których nauczyciel zachowuje albo traci prawo do wynagrodzenia za przydzielone, ale niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Nauczyciel otrzyma wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, mimo że ich nie zrealizował, jeśli w tym czasie realizował przydzielone mu przez dyrektora szkoły zajęcia uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów.

Wprowadzono zapisy, które mają wyeliminować przypadki przydzielania nauczycielom zastępstw doraźnych za nieobecnych nauczycieli do realizacji w czasie, w którym powinni oni realizować zajęcia w ramach obowiązującego ich tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Chodzi o nauczycieli bibliotekarzy i nauczycieli specjalistów.

Nowelizacja przesuwa też termin wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac. Składniki te będą wypłacane miesięcznie lub jednorazowo z dołu do piątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który przysługuje to wynagrodzenie.

Nowela umożliwia także nauczycielom, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, skorzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.

Przywrócona zostaje możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki na kolejny okres bez konieczności przeprowadzenia konkursu.

Od 1 stycznia 2026 r. w życie mają wejść przepisy dotyczące m.in. odpraw emerytalnych i nagród jubileuszowych, w tym wprowadzenie nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy (w wysokości 400 proc. wynagrodzenia) i podwyższenie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy (z 250 do 300 proc. wynagrodzenia).

Rozszerzona wtedy też zostanie grupa nauczycieli uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego o nauczycieli, którzy dotychczas nie byli do niego uprawnieni. Chodzi o nauczycieli publicznych i niepublicznych placówek oświatowo-wychowawczych, centrów kształcenia zawodowego oraz branżowych centrów umiejętności, placówek artystycznych, bibliotek pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli i kolegiów pracowników służb społecznych, a także nauczycieli zatrudnionych w okręgowych ośrodkach wychowawczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są odpowiednikiem emerytur pomostowych.

Z kolei od 1 września 2025 r. ujednolicony ma być tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z tygodniowym obowiązkowym wymiarem godzin zajęć nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe. Obie grupy nauczycieli ma obowiązywać taki sam tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, tj. 18 godzin. Obecnie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu wynosi 20 godzin. 

dsr/ jann/ aba/ mp/