Szalki Petriego – małe naczynia, wielkie odkrycia

Czasem to, co najmniejsze, ma największe znaczenie. Tak właśnie jest ze szalką Petriego – niepozornym, okrągłym naczyniem o płaskim dnie i niskich ściankach bocznych, które od dekad stanowi fundament pracy w każdym laboratorium biologicznym. Choć może wyglądać jak zwykłe, przezroczyste pudełko, szalka petriego to niezastąpione narzędzie, które pozwoliło ludzkości zajrzeć w mikroświat bakterii, grzybów i innych mikroorganizmów.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu, jak działają szalki petriego, dlaczego ich budowa ma kluczowe znaczenie dla eksperymentów i hodowli mikroorganizmów, a także dlaczego niektóre modele wygrywają dzięki swojej funkcjonalności i bezpieczeństwu. Jeśli jesteś początkującym biologiem, nauczycielem, uczniem lub po prostu ciekawym świata pasjonatem nauki – ten tekst jest właśnie dla Ciebie.

Szalki Petriego – budowa, materiały i funkcje, o których musisz wiedzieć

Na pierwszy rzut oka szalka petriego to po prostu przykryte naczynie. Jednak każdy jej element – od rodzaju materiału po obecność żeber wentylacyjnych – ma znaczenie. Klasyczne szalki petriego wykonuje się zazwyczaj ze szkła sodowo wapniowego lub polistyrenu. Modele szklane, wielokrotnego użytku, są odporne na toksyczność substancji chemicznych i wysokie temperatury. Wersje jednorazowe, wykonane z polistyrenu, charakteryzują się wyjątkową przezroczystością, co jest kluczowe przy obserwacjach mikroskopowych.

Większość płytek petriego ma okrągłą podstawkę i płaskie dno, co pozwala na równomierne rozprowadzenie podłoża agarowego – czyli żelowej substancji niezbędnej do hodowli bakterii i grzybów. Ich powierzchnia zapewnia odpowiednie warunki do namnażania mikroorganizmów, a dobrze przylegająca pokrywka minimalizuje ryzyko kontaminacji.

Niektóre szalki są dodatkowo wyposażone w żebra wentylacyjne – drobne wypustki, które umożliwiają cyrkulację powietrza i zapobiegają tworzeniu się wilgoci na wewnętrznej stronie wieczka. To małe udoskonalenie znacząco poprawia jakość eksperymentów i zwiększa ich trwałość.

Na rynku dostępne są płytki petriego w różnych rozmiarach, co pozwala dostosować je do specyfiki doświadczenia. Można znaleźć zarówno szalki petriego o różnej średnicy, jak i jednorazowe naczynia laboratoryjne dedykowane konkretnym celom, np. transportowania próbek między laboratoriami.

Warto zaznaczyć, że szalki petriego mogą mieć różną pierwotną cenę i aktualną cenę w zależności od producenta, jakości materiałów i przeznaczenia – jednak zawsze należy kierować się bezpieczeństwem i przejrzystością pracy.

Płytki Petriego w praktyce – od lekcji biologii po zaawansowane laboratoria

Płytka petriego to nie tylko rekwizyt szkolny, na którym dzieci hodują pleśń z chleba. To prawdziwy bohater laboratoriów na całym świecie. W profesjonalnych warunkach szalki petriego wykorzystywane są do precyzyjnych badań, diagnostyki chorób, testowania skuteczności antybiotyków, a nawet analizowania próbek ludzkiego DNA.

W badaniach klinicznych i mikrobiologicznych powszechnie stosuje się sterylne płytki – gotowe do użycia, zapakowane w sposób eliminujący ryzyko skażenia. Sterylność to podstawa – każda kontaminacja może doprowadzić do fałszywych wyników, a nawet zagrozić zdrowiu ludzi, jeśli wyniki będą dotyczyły leków lub terapii.

W laboratoriach przemysłowych i uczelnianych szalki są powszechnie używane także do obserwacji rozwoju kolonii pod mikroskopem, a także do badań nad wpływem czynników zewnętrznych – temperatury, światła, substancji chemicznych – na rozwój mikroorganizmów. W takich eksperymentach doskonale sprawdzają się plastikowe szalki petriego, ponieważ są lekkie, tanie i nie ulegają uszkodzeniom mechanicznym tak łatwo jak szkło.