„Kwestie sprawnego i sprawiedliwego naliczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi są przedmiotem prac specjalnego zespołu doradczego do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami. Zespół ten został powołany zarządzeniem z dnia 23 listopada 2020 r. przez Ministra Klimatu i Środowiska i kontynuuje swoje prace” – napisała wiceminister Sowińska w odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich.

Sowińska dodała, że ostatnie prace zespołu obejmowały wprowadzenie rozwiązań umożliwiających gminom sprawniejsze weryfikowanie informacji dotyczących liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość, tak aby stosowanie metody „od osoby” było łatwiejsze i w miarę możliwości szerzej stosowane.

Wiceszefowa MKiŚ przypomniała, że w związku z postulatami mieszkańców, samorządów i przedsiębiorców w 2021 roku wprowadzono zmiany do tzw. ustawy czystościowej umożliwiające odejście od odpowiedzialności zbiorowej w przypadku niedopełnienia obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych w budynkach wielolokalowych. Dodano przepis, który umożliwia, po zapewnieniu technicznych możliwości identyfikacji odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych lokalach, postanowienie przez radę gminy, w drodze uchwały, o ponoszeniu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właściciela lokalu lub inną osobę, której służy tytuł prawny do lokalu w budynku wielolokalowym, lub osobę faktycznie zamieszkującą lub użytkującą ten lokal. 

„Dzięki takiemu rozwiązaniu gmina może odejść od odpowiedzialności zbiorowej w zabudowie wielolokalowej, przez indywidualne rozliczanie poszczególnych lokali z selektywnego zbierania odpadów. W rezultacie za niedopełnienie obowiązku segregacji odpadów komunalnych zapłaci ich wytwórca, a nie np. wszyscy mieszkańcy bloku mieszkalnego” – wyjaśniła Sowińska.

Wiceminister dodała, że ministerstwo jest zaangażowane we wdrażanie przepisów realizujących zasadę „zanieczyszczający płaci”, tak aby były one spójne z przepisami na poziomie unijnym i żeby producenci poszczególnych produktów byli odpowiedzialni (m.in. finansowo) za odpady, które powstają z produktów wprowadzonych przez nich na rynek.

„W efekcie, dzięki finansowemu zaangażowaniu producentów, które będzie przejawiało się m.in. w partycypowaniu w kosztach gospodarowania odpadami powstającymi z ich produktów oraz we właściwym projektowaniu ich produktów, koszty gmin, a w efekcie opłata uiszczana przez właścicieli nieruchomości, będzie w miarę możliwości niższa” – zaznaczyła wiceminister.

RPO za zmianami w opłatach za śmieci

Na początku kwietnia Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z pismem do MKiŚ o podjęcie prac nad zmianą przepisów w zakresie naliczania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jego zdaniem utrzymujące się od lat zastrzeżenia mieszkańców dotyczące ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, „wymagają stosownej reakcji władz publicznych”. 

Rzecznik zauważył, że gminy, formalnie, zostały wyposażone w narzędzia, które powinny umożliwić urzeczywistnienie zasady „zanieczyszczający płaci” przy określaniu wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi (w szczególności możliwość stosowania więcej niż jednej metody ustalania opłat i możliwość różnicowania wysokości stawek w ramach stosowanej w danej gminie metody/metod). 

Jednak ich stosowanie napotyka na problemy natury praktycznej. RPO wskazał przede wszystkim na kwestie związane z określeniem odpowiedniej wysokości stawek opłat, wynikającej z konieczności zapewnienia zbilansowania systemu gospodarowania odpadami. 

„Skargi, jakie do mnie wpływają wskazują, że proste (bez kryteriów różnicujących wysokość opłat) stosowanie przez gminy metod od zużycia wody, od powierzchni lokalu, czy od gospodarstwa domowego nie należy do rzadkości. Tym samym, znacząca może być skala przypadków oczywiście niesprawiedliwego obciążania opłatami niektórych uczestników systemu” – czytamy w piśmie RPO.

„W mojej ocenie, perspektywa 10-letniego funkcjonowania obecnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi jest znakomitą okazją do podjęcia dyskusji o jego niezbędnych, a zmierzających także do rzeczywistej i pełnej realizacji zasady zanieczyszczający płaci, korektach” – czytamy w piśmie RPO.


mp/