13 maja 2022 r. obchodzimy 121 rocznicę urodzin bohatera I i II konspiracji niepodległościowej rtm. Witolda Pileckiego.

Z tej okazji złożono kwiaty pod jego pomnikiem. W imieniu prezydenta Grudziądza w uroczystości wziął udział pełnomocnik prezydenta ds. uroczystości patriotycznych. Przybyli też przedstawiciele środowisk patriotycznych i młodzieży.

__________________

Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901r. w Ołońcu – mieście w Karelii, północno-zachodniej części Imperium Rosyjskiego. Pochodził z polskiej rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Leliwa. Jego dziadek, Józef Pilecki, siedem lat spędził na zesłaniu na Syberii za udział w powstaniu styczniowym. Witold Pilecki był polskim oficerem kawalerii, agentem wywiadu i przywódcą ruchu oporu. Służył jako rotmistrz w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w II wojnie światowej. Był współzałożycielem podziemnej Tajnej Organizacji Wojskowej, grupy oporu w okupowanej przez Niemców Polsce, a później członkiem podziemnej Armii Krajowej. Jest autorem „Raportów Pileckiego”, pierwszego kompleksowego raportu wywiadu Armii Krajowej, dotyczącego obozu koncentracyjnego Auschwitz oraz Holokaustu.

W latach 1918–1921 służył w Wojsku Polskim, walczył podczas wojny z bolszewikami. Jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. 5 sierpnia 1920 wstąpił do 211 pułku ułanów i w jego szeregach walczył w Bitwie Warszawskiej, bitwie w Puszczy Rudnickiej i jako ochotnik – w buncie Żeligowskiego. Dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych. Po wojnie zdemobilizowany.

W roku 1922 rozpoczął studia na Wydziale Rolnym na Uniwersytecie Poznańskim. W tym samym roku podjął studia na Uniwersytecie im. Stefana Batorego jako nadzwyczajny słuchacz Wydziału Sztuk Pięknych; po krótkim czasie naukę przerwał. Z tego okresu po dziś dzień w kościele parafialnym w Krupie wiszą dwa obrazy pędzla Witolda Pileckiego.

W Wojsku Polskim został awansowany na stopień podporucznika rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925. W 1934 Witold Pilecki był zweryfikowany z 300. lokatą, był wówczas oficerem rezerwowym 26 pułku Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach i pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Lidzie.

W sierpniu 1939 został zmobilizowany do służby w Wojsku Polskim. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty Armii „Prusy”, a następnie w 41 Dywizji Piechoty na przedmościu rumuńskim. Pod jego dowództwem, w trakcie prowadzonych walk, ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów oraz 2 nieuzbrojone samoloty. Ostatnie walki jego oddział prowadził jako jednostka partyzancka. Pilecki rozwiązał swój pluton 17 października 1939 i przeszedł do konspiracji.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Warszawy, został jednym z organizatorów powołanej 9 listopada 1939 konspiracyjnej organizacji Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem majora Jana Włodarkiewicza. Na początku 1940 roku Gestapo aresztowało kilku członków TAP w tym m.in. szefa sztabu Władysława Surmackiego, Tadeusza Chrościckiego oraz szefa służby zdrowia Władysława Deringa, którzy po krótkim pobycie na Pawiaku zostali w połowie 1940 roku wysłani do obozu w Auschwitz. W celu uwolnienia więźniów Witold Pilecki zgłosił się na ochotnika, aby przedostać się do obozu, zebrać informacje na temat warunków przebywania więźniów i zorganizować ich ucieczkę.

Do obozu Pilecki trafił w nocy z 21 na 22 września 1940 wraz z tzw. drugim transportem warszawskim. Jako więzień nr 4859 był głównym organizatorem konspiracji w obozie. W zorganizowanej przez niego siatce nazwanej przez Pileckiego ZOW (Związek Organizacji Wojskowej) byli między innymi: Stanisław Dubois, Xawery Dunikowski i Bronisław Czech. Pilecki wyznaczył stworzonej przez siebie organizacji następujące cele:

• podtrzymywanie na duchu kolegów,
• przekazywanie współwięźniom wiadomości z zewnątrz obozu,
• potajemne zdobywanie żywności i odzieży oraz jej rozdzielanie,
• przekazywanie wiadomości poza druty KL Auschwitz,
• przygotowanie własnych oddziałów do opanowania obozu podczas ewentualnego zaatakowania go z zewnątrz przez oddziały partyzanckie, z równoczesnym zrzutem broni i siły żywej (desant).

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 Pilecki wraz z dwoma współwięźniami zdołał uciec z obozu, byli to Jan Redzej i Edward Ciesielski.

Po udanej ucieczce z obozu zagłady w Auschwitz rotmistrz Witold Pilecki brał udział w Powstaniu Warszawskim, które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku w stolicy. Po krwawym stłumieniu powstania i zniszczeniu Warszawy przez Hitlera przebywał w niewoli niemieckiej w stalagu 344 Lamsdorf oraz oflagu VII A w Murnau.

Po wyzwoleniu obozu i zakończeniu II wojny światowej, Pilecki pozostał lojalny wobec polskiego rządu na uchodźstwie w Londynie, ale władze w Polsce przejęli komuniści, którzy aresztowali rotmistrza za szpiegostwo w 1947 roku. Urząd Bezpieczeństwa postawił bohaterowi Armii Krajowej zarzut współpracy na rzecz obcego wywiadu.

W trakcie wielodniowych przesłuchań Pilecki był torturowany przez jednego z najokrutniejszych śledczych Eugeniusza Chimczaka. 15 marca 1948 rotmistrz został skazany na karę śmierci po pokazowym procesie, co podtrzymał sąd II instancji. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku w mokotowskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej, strzałem w tył głowy.

Witold Pilecki został zrehabilitowany i pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Orła Białego.

Pilecki uważany jest za jednego z największych polskich bohaterów okresu II wojny światowej.