Co zamiast likwidacji małych szkół MEN przedstawiło projekt zmian w prawie oświatowym

W środę, 15 lipca MEN skierowało do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo oświatowe i niektórych innych ustaw dot. m.in. małych szkół.

"Zaproponowane rozwiązania mają na celu wprowadzenie regulacji pozwalających na dostosowanie edukacji na poziomie szkół podstawowych do zmian demograficznych, chroniąc przy tym – tam, gdzie jest to możliwe – usytuowane blisko domu rodzinnego, bezpieczne miejsca edukacji dzieci – szkoły podstawowe" - podkreślono w komunikacie MEN.

Jak zaznacozno w uzasadnieniu projektu, chodzi o wprowadzenie szeregu regulacji stanowiących alternatywę w stosunku do likwidacji małej szkoły podstawowej.

Zgodnie z założeniami projektu, szkoły podstawowe po zakończeniu obowiązkowych zajęć edukacyjnych, będą mogły być wykorzystywane do zaspokajania, innych niż potrzeby edukacyjne dzieci, potrzeb lokalnej społeczności. 

Propozycje przewidują możliwość realizacji - w niewykorzystywanej części budynku oświatowego - innych niż edukacyjne zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności związanych z opieką nad dziećmi do lat trzech, polityką senioralną, ochroną zdrowia i kulturą. Zadania te nie mogą jednak negatywnie wpływać na zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania przedszkola, szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Ministerstwo podało, że regulacje te umożliwią gminom - z jednej strony zagwarantowanie młodszym dzieciom edukacji w klasach I–III w szkole jak najbliżej rodzinnego domu, nawet w sytuacji niskiej liczby uczniów, a z drugiej - pozwolą na zapewnienie uczniom klas IV–VIII szkoły podstawowej odpowiedniej jakości edukacji w szkole zatrudniającej wykwalifikowanych nauczycieli nauczających w dobrze wyposażonych pracowniach przedmiotowych.

W projekcie ustawy przewiduje się możliwość powołania zespołu składającego się ze szkoły podstawowej dwujęzycznej obejmującej swą strukturą organizacyjną klasy VII i VIII oraz szkoły ponadpodstawowej realizującej kształcenie dwujęzyczne (liceum ogólnokształcącego albo technikum) będące kontynuacją realizacji programu nauczania rozpoczętego w szkole podstawowej dwujęzycznej.

Zarządzanie siecą szkół ma być łatwiejsze

Projekt zakłąda też uproszczenie procedury dotyczącej przekształcenia, w trudnych warunkach demograficznych i geograficznych, dotychczasowej szkoły podstawowej w szkołę filialną oraz procedury przekazywania, w specyficznych sytuacjach (przejście na emeryturę lub rentę osoby fizycznej prowadzącej szkołę przekazaną przez JST szkołę) publicznej szkoły do prowadzenia innemu podmiotowi niż JST.

Ponadto, projekt ustawy zakłada zniesienie w niektórych sytuacjach konieczności uzyskiwania przez JST wiążącej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Rozwiązanie to jest szczególnie uzasadnione w sytuacji, gdy opiniowany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny obszar działalności JST zasadniczo pokrywa się z obszarem objętym nadzorem legalnościowym wojewody. Zdaniem autorów projektu pozwoli to kuratorowi oświaty na większe skoncentrowanie się na zadaniach związanych ze sprawowaniem nadzoru pedagogicznego, w szczególności w zakresie jakości i warunków edukacji.

Jednocześnie projekt ustawy przewiduje wzmocnienie roli organów sprawujących nadzór pedagogiczny w obszarach kluczowych w dobie postępującego niżu demograficznego, w tym w obszarze ustalania obwodów publicznych szkół podstawowych.

Projekt ustawy ma także na celu wsparcie rodziców uczniów oraz ich roli w okresie instytucjonalnej edukacji ich dzieci. Zawiera rozwiązania uspołeczniające decyzje dotyczące istotnych zmian w zakresie publicznej edukacji ma terenie danej JST (konsultacje społeczne w przypadku zamiaru likwidacji albo przekształcenia przedszkola, szkoły lub placówki) oraz większą ochronę praw rodziców i uczniów uczących się w szkołach niepublicznych (np. przez utworzenie w szkołach niepublicznych organów przedstawicielskich rodziców, ustanowienie zasad i trybu skreślania ucznia z listy uczniów oraz warunków ustalania opłaty za kształcenie, wychowanie i opiekę  w niepublicznej szkole).

Projekt ustawy zawiera także rozwiązania umożliwiające rozszerzenie opiekuńczej roli szkoły w zakresie opieki świetlicowej i organizacji żywienia uczniów w szkołach podstawowych, w tym także w stosunku do dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym w oddziałach przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych.

Jak wskazał resort, przywołując dane GUS, „na terenach gmin miejskich i części miejskiej gmin miejsko-wiejskich (…) spadek liczby dzieci najmłodszych w 2024 r. w stosunku do 2020 r. wyniósł 22,7 proc., a na terenach gmin wiejskich i części wiejskiej gmin miejsko-wiejskich spadek ten wyniósł 29,8 proc.”.

Z kolei wzrost liczby seniorów w tym okresie wyniósł odpowiednio na obszarach miejskich 9,1 proc., a na obszarach wiejskich – 10,5 proc.

MEN dodało, że na obszarach miejskich liczba dzieci najmłodszych spadła z 621,3 tys. w 2020 r. do 480,4 tys. w 2024 r. W grupie dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat) na tych terenach odnotowano także spadek ich liczby o 9,2 proc. (z 885,1 tys. w 2020 r. do 803,5 tys. w 2024 r.). Liczba osób w wieku 65 lat i więcej w tym czasie zwiększyła się z 4,6 mln do 5,0 mln. 

mp/