Projekt ustawy medialnej jednak bez ograniczeń wydawania prasy przez samorządy

Wpisanie daleko idących ograniczeń działalności medialnej samorządów do nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zapowiadało już wiosną ub.r. na etapie przygotowywania założeń do projektu.

Zakaz działalności medialnej miał obejmować jednostki samorządu terytorialnego oraz wszystkie podmioty od nich zależne.

MKiDN: Prasa samorządowa zagraża niezależnym mediom lokalnym

„Celem proponowanych regulacji prawnych jest ograniczenie działalności jednostek samorządu terytorialnego na rynku prasy, co umożliwi funkcjonowanie prasy niezależnej, spełniającej funkcje kontrolne względem jednostek samorządu terytorialnego” – wskazało MKiDN kilka miesięcy później w raporcie z konsultacji publicznych nad koncepcją ustawy medialnej.

„Analizy rynkowe wskazują na negatywny wpływ prasy wydawanej przez jednostki samorządu terytorialnego na funkcjonowanie niezależnej prasy lokalnej” – argumentował resort w raporcie. 

Zgodnie z przedstawioną przez MKiDN koncepcją, projektowane przepisy nie miałyby na celu całkowitego zakazania samorządom działalności informacyjnej, natomiast byłaby ona ograniczona do biuletynów informacyjnych.

„W biuletynach tych nie będzie reklam, ani treści redakcyjnych, a jedynie przekazy czysto informacyjne. Dodatkowo biuletyny te będą mogły być wydawane jedynie określoną liczbę razy w ciągu roku oraz będą mogły być dystrybuowane wyłącznie bezpłatnie. W ocenie MKiDN wydaje się zasadne, żeby takie biuletyny mogłyby być wydawane maksymalnie 6 razy w ciągu roku” – wskazał resort.

Samorządy: Bez prasy wydawanej przez JST wielu mieszkańców straci dostęp do informacji lokalnej

Przeciwko tym założeniom od początku solidarnie protestowały samorządowe korporacje, w tym Związek Powiatów Polskich i Związek Miast Polskich, wskazując na niekonstytucyjność proponowanych regulacji.

„Zakaz prowadzenia szerokorozumianych działań medialnych przez jednostki samorządu terytorialnego w znacznym stopniu utrudni, a na wielu płaszczyznach uniemożliwi wykonywanie działań promocyjnych samorządu, należących do ustawowych działań publicznych” – wskazano w opinii ZPP. 

Związek zwracał też uwagę, że w jego opinii zakaz wydawania prasy JST nie spowoduje odrodzenia się niezależnych od samorządów lokalnych mediów. Natomiast w gminach, gdzie jedyną działalnością medialną jest ta prowadzona przez samorządy, pozbawi on mieszkańców możliwości uzyskiwania informacji o najbliższym otoczeniu.

Sytuacja patowa

Do zgłaszanych przez stronę samorządową zastrzeżeń resort odniósł się w opublikowanym w listopadzie ub.r. raporcie z konsultacji publicznych, odrzucając argumenty, że proponowane rozwiązania są sprzeczne z Konstytucją i uniemożliwią samorządom realizowanie ustawowego zadania dotyczącego promocji gminy.

Kolejne miesiące nie przyniosły zmiany tego stanowiska. „Kwestia zakazu wydawania prasy lokalnej przez samorządy jest zaawansowana” – mówił w marcu br. wiceminister kultury Maciej Wróbel podczas X Europejskiego Kongresu Samorządów w Mikołajkach.

Kilka dni później, uzasadniając w Sejmie plan wprowadzenia zakazu działalności medialnej dla JST, Wróbel mówił, że „funkcjonowanie na dotychczasowych zasadach prasy wydawanej przez jednostki samorządu terytorialnego prowadzi do nierównej konkurencji między niezależnymi mediami lokalnymi a korzystającymi ze środków publicznych samorządami”.

Jeszcze w listopadzie br. zarząd Związku Miast Polskich przyjął kolejne stanowisko w sprawie projektu MKiDN.

„Zamiast eliminować media samorządowe z przestrzeni publicznej, należy dążyć do zapewnienia ich przejrzystości, bezstronności i profesjonalizmu, zgodnie z zasadami wynikającymi z Europejskiego Aktu Wolności Mediów. Całkowity zakaz wydawania prasy przez JST byłby nie tylko niezgodny z prawem Unii, ale również szkodliwy dla pluralizmu i lokalnej demokracji” – wskazano w stanowisku.

Niespodziewany zwrot akcji – był zakaz, nie ma zakazu

Tymczasem z opublikowanego na stronach RCL 8 grudnia br. projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw zapowiadane od kilkunastu miesięcy przepisy ograniczające wydawanie prasy samorządowej niespodziewanie zniknęły, co wywołało wzburzenie wydawców prasowych.

W środę Izba Wydawców Prasy, Stowarzyszenie Gazet Lokalnych i Stowarzyszenie Mediów Lokalnych wydały wspólne oświadczenie w sprawie wykreślenia z projektu przepisów ograniczających wydawanie prasy samorządowej.

„Niezależna, profesjonalna prasa lokalna nie ma żadnych szans rywalizować z tytułami finansowanymi z nielimitowanych środków publicznych, przejmującymi dodatkowo także reklamy. Nagłe wykreślenie przepisów, które – wzorem wielu państw członkowskich UE, w których wydawanie prasy przez samorządy jest zakazane – miały naprawić istniejącą w Polsce patologiczną sytuację, budzi nasz stanowczy sprzeciw” – czytamy w oświadczeniu.

Jego autorzy zaapelowali o przywrócenie zapowiadanych wcześniej zapisów ograniczających wydawanie prasy przez samorządy. 

„Jest jeszcze czas na wprowadzenie zrównoważonych, zgodnych z europejskimi regulacjami rozwiązań, które zapowiadano jeszcze kilka dni temu – w interesie demokracji i bezpieczeństwa informacyjnego Polski” – zaznaczono w oświadczeniu.

Również w środę Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego poinformowało PAP, że pracuje nad nowym programem wsparcia dla mediów lokalnych, którego szczegóły będą ogłoszone w pierwszym kwartale 2026 r.

„Program będzie organizowany na zasadach analogicznych do Programów Ministra, będzie adresowany do wydawców prasy, nadawców radiowych i telewizyjnych o charakterze lokalnym. W programie będą mogły wziąć udział wyłącznie media niepowiązane z jednostkami samorządu terytorialnego” - zaznaczono.

mam/